بی تردید یکی از مهم ترین و پرفراز و فرودترین جنبش های نظریه پردازی در عرصه برنامه درسی عبارت است از مجموعه تلاش هایی که توسط اندیشمندان حوزه پداگوژی انتقادی با تأسی از اندیشه مارکسیست ودر تضاد با جامعه سرمایه داری غرب به منصه ظهور رسیده است وبر گرفته از نگره های انتقادی و اندیشه های نومارکسیستی و دیدگاهی نوین بشمار میرود .که در پی دگرگون ساختن پیوندها ومناسبات سلطه آمیز جوامع است .وبر این باور است که پیوند نظام پرورش با ساختار اجتماعی وسیاسی ،مدرسه راجایی برای پدیدآوردن دانش انتقادی ساخته است .وازاین رو تلاش میکند تابا آشناسازی افراد به حقوق وپایگاه اجتماعیشان ، آنها را شهروند انتقادی وکارا برای دگرگون سازی شرایط سلطه سازد .در حقیقت ،آموزشگران انتقادی با هدف استعمار زدایی از افراد تحت سلطه ،ارزش های اجتماعی را در کلاس درس نقد می کنند . وبا از میان برداشتن مرزهای رشته یی ودر هم آمیختن دانش و کنش که می تواند اشکالی نو از دانش بیافریند.
چشم انداز تاریخی تفکر انتقادی
رویکرد انتقادی از با نفوذترین مکتب های سده 20به شمار میرود .که ریشه در اندیشه های مارکس ، اندیشمند سده 19 دارد. وبرآیند چالش هایی است که در باره اندیشه های هگل،مارکس وفروید و درمیان اندیشمندانی پدید آمد که در فرانکفورت جمع آمده بودند .واز این رو مکتب فرانکفورت نام گرفت .مکتب فرانکفورت در 1923 از سوی وزارت آموزش و پرورش آلمان وبا همکاری «بنیاد پژوهش اجتماعی » در شهر فرانکفورت پایه گذاری و سپس به دانشگاه فرانکفورت وابسته شد .نخستین اعضای مکتب فرانکفورت : هررک هایمر،آدورنو ، بنیامین و مارکوزه در دهه 1920 به گردآوری وپدیدآوری گونه ای از نگره مارکسیستی به نام رویکرد انتقادی پرداختند .با قدرت رسیدن نازیسم در 1933 سازمان این گروه پاشید . برخی به آمریکا کوچ کردند ودر دانشگاه کلمبیا کار خود را ادامه دادند .وبا پایان یافتن جنگ جهانی دوم ،عده ای از هواداران به آلمان باز گشتند وبرخی در آمریکا ماندند .در نهایت در سال 1950 بار دیگر در فرانکفورت شکل گرفت وگرچه رویکرد به نگره انتقادی در آمریکا روزافزون بود و گسترش فراوان یافت .ولی آن راباید بیشتر اندیشه و نگرش اروپایی شمرد .پرورش انتقادی زاده وبالیده سده20 است . ولی عنصر انتقادی آن ریشه دیرینه دارد . واز پیشینه ای همچون تمدن برخوردار است . این واژه را در گذشته های دور فیلسوفانی مانند سقراط و افلاطون در غرب کونفوسیوس و رهبران کشیش هندی در شرق نیز بکار برده اند .ودر سده 17 ودر شک گرایی دکارت میتوان یافت . وامروزه نیز در نگره های گرامشی ،ادبیات انتقادی وآموزش عمومی فریره و همچنین خرد ورزی رهایی بخش و آموزش شهروندی ژیرو دیده میشود .
